पुन्हा धुक्याची तीच चादर. डोळ्यांची जळजळ. विचित्र घसा खवखवणे. शनिवारी सकाळी दिल्ली आणि त्याच्या लगतच्या एनसीआर शहरांची स्थिती तशीच आहे. राजधानीची हवा आता शरीरात विष घालू लागली आहे. आम्ही हे असेच म्हणत नाही. शनिवारी सकाळी 6 वाजता दिल्लीच्या 13 हॉटस्पॉटच्या हवेची स्थिती काय होती आणि त्यात किती विष विरघळले ते खाली दिलेल्या तक्त्यामध्ये पहा. आणि चिंतेची बाब म्हणजे येत्या काही दिवसांत दिलासा मिळण्याची आशा नाही.
टीप: निरोगी शरीरासाठी 0-50 AQI सर्वोत्तम मानला जातो
३ दिवस दिल्लीतील हवा कशी असेल?
- शनिवार: शनिवारी वारा ‘खराब’ श्रेणीत असेल
- रविवार : रविवारी हवेचे आरोग्य ‘अत्यंत बिघड’ होईल
- सोमवार : सोमवारीही हवेचे आरोग्य सुधारणार नाही
चिंतेची बाब काय आहे ते जाणून घ्या
हरियाणा आणि पंजाबमध्ये शेतकरी सतत जाळत आहेत. खोड जाळल्याने हवेतील पीएम २.५ ची पातळी वाढते. दिल्लीच्या हवेत हे ‘विष’ सतत वाढत आहे. येत्या काही दिवसांत तो धोकादायक पातळी गाठण्याची शक्यता आहे. दिल्लीच्या हवेच्या गुणवत्तेवर लक्ष ठेवणारी दिल्लीची एअर क्वालिटी अर्ली वॉर्निंग सिस्टम 21 ऑक्टोबरपासून दिल्लीची हवा अधिक विषारी होईल असा अंदाज वर्तवला आहे.
शुक्रवारीही दिल्लीचा AQI अतिशय चिंताजनक पातळीवर होता. हवेची गुणवत्ता ‘खराब’ श्रेणीत नोंदवली गेली. केंद्रीय प्रदूषण नियंत्रण मंडळाच्या (CPCB) आकडेवारीनुसार, राजधानीतील 24 तासांचा सरासरी हवा गुणवत्ता निर्देशांक (AQI) दुपारी 4 वाजता 292 नोंदवला गेला.
- भारतीय हवामानशास्त्र विभागाने (IMD) दिलेल्या माहितीनुसार, कमाल तापमान 36.2 अंश सेल्सिअस नोंदवले गेले, जे सामान्यपेक्षा चार अंशांनी जास्त आहे.
- दिवसभरातील आर्द्रतेचे प्रमाण 51 ते 91 टक्क्यांच्या दरम्यान राहील, असा अंदाज हवामान विभागाने वर्तविला आहे.
- कमाल तापमान 35 अंश सेल्सिअस आणि किमान तापमान 19 अंश सेल्सिअसच्या आसपास राहण्याची शक्यता आहे.
- दिल्लीतील सणासुदीचा काळ आणि प्रदूषण लक्षात घेता दिल्ली मेट्रोने जादा गाड्या चालवण्याची घोषणा केली आहे आणि गर्दी आणि वायू प्रदूषण कमी करण्यासाठी सार्वजनिक वाहतूक निवडण्याचे आवाहन केले आहे.
- दिल्ली मेट्रोने जाहीर केले आहे की सणासुदीचा हंगाम आणि शहरातील प्रदूषणाच्या पातळीमुळे ग्रेडेड रिस्पॉन्स ॲक्शन प्लॅन (GRAP) च्या विविध टप्प्यांची संभाव्य अंमलबजावणी लक्षात घेऊन अतिरिक्त गाड्या चालवल्या जातील.
- दिल्ली मेट्रोने सांगितले की जेव्हाही GRAP स्टेज-II लागू केला जाईल. DMRC आठवड्याच्या दिवशी सर्व मार्गांवर 40 अतिरिक्त मेट्रो ट्रेन चालवणार आहे. याव्यतिरिक्त, जेव्हा GRAP स्टेज III किंवा त्याहून अधिक मध्ये लागू केले जाईल, तेव्हा 20 अतिरिक्त ट्रिप जोडल्या जातील. या उपक्रमामुळे लोक वायू प्रदूषणाच्या संपर्कात न येता लांबचा प्रवास करू शकतील.
- ते म्हणाले की सणासुदीचा हंगाम जवळ येत असताना, दिल्ली मेट्रो लोकांना रस्त्यावरील गर्दी कमी करण्यासाठी आणि वायू प्रदूषण कमी करण्यासाठी सार्वजनिक वाहतूक वापरण्याचे आवाहन करते.
- सण-उत्सवांदरम्यान प्रवास वाढल्याने, सार्वजनिक वाहतुकीचा वापर स्वच्छ वातावरणात लक्षणीय योगदान देऊ शकतो आणि ते किफायतशीर, सोयीस्कर आणि तणावमुक्तही आहे.
सूचना जारी करताना, दिल्ली मेट्रोने असेही म्हटले आहे की सणासुदीच्या काळात अनेकदा वाहतूक वाढते, ज्यामुळे रस्त्यावर गर्दी वाढते आणि प्रवासाचा वेळ वाढतो. सार्वजनिक वाहतुकीचा पर्याय निवडून, लोक रस्त्यावरील वाहनांची संख्या कमी करण्यात, गर्दी कमी करण्यात आणि प्रत्येकासाठी प्रवास सुलभ करण्यात मदत करू शकतात. या सणासुदीच्या/हिवाळ्याच्या मोसमात, सर्वांसाठी स्वच्छ, हिरवेगार आणि अधिक आनंददायक वातावरण तयार करण्यासाठी आपण सर्व एकत्र येऊ या. दिल्ली मेट्रो हा सार्वजनिक वाहतुकीचा प्राधान्याचा पर्याय मानून लोकांना त्यांच्या प्रवासाचे नियोजन करण्यास आमंत्रित करते.
दिल्लीचे पर्यावरण मंत्री गोपाल राय यांनी शुक्रवारी सांगितले की, शहरातील “अत्यंत खराब” हवेची गुणवत्ता असलेल्या १३ ठिकाणी प्रदूषणाचे स्थानिक स्रोत ओळखण्यासाठी आणि कमी करण्यासाठी सरकारने समन्वय समित्या स्थापन केल्या आहेत. राय यांनी पत्रकार परिषदेत सांगितले की संपूर्ण दिल्ली ‘खराब’ हवा श्वास घेत आहे, परंतु AQI 300 च्या पुढे गेलेल्या 13 ‘हॉटस्पॉट’मध्ये हवेची गुणवत्ता ‘खूप खराब’ आहे.
‘हॉटस्पॉट’ म्हणजे प्रदूषणाची पातळी जास्त असणारे क्षेत्र.
या 13 ठिकाणांमध्ये नरेला, बवाना, मुंडका, वजीरपूर, रोहिणी, आरके पुरम, ओखला, जहांगीरपुरी, आनंद विहार, पंजाबी बाग, मायापुरी आणि द्वारका सेक्टर-8 यांचा समावेश आहे.
एका बैठकीत राय यांनी अधिकाऱ्यांना प्रदूषणाशी संबंधित सर्व मार्गदर्शक तत्त्वांचे काटेकोरपणे पालन करण्याचे निर्देश दिले, असे एका निवेदनात म्हटले आहे. राय म्हणाले की, समित्यांचे नेतृत्व दिल्ली महानगरपालिकेचे उपायुक्त असतील.
ते म्हणाले की DPCC अभियंते देखील सर्व ‘हॉटस्पॉट’वर तैनात करण्यात आले आहेत आणि ते ‘प्रदूषण वॉर रूम’ला दररोज अहवाल सादर करतील.
ते म्हणाले की 13 ‘हॉटस्पॉट्स’वर 300 पेक्षा जास्त हवेच्या गुणवत्ता निर्देशांकासाठी (AQI) धुळीचे कण हे एक प्रमुख घटक म्हणून ओळखले गेले आहेत. हवेतील धुळीचे कण कमी करण्यासाठी या भागात 80 मोबाईल ‘अँटी स्मॉग गन’ तैनात करण्यात आल्याचे त्यांनी सांगितले.
‘हॉटस्पॉट’मधील प्रदूषणाच्या कारणांबद्दल राय म्हणाले, “उत्तर प्रदेशातून येणाऱ्या बीएस-३ आणि बीएस-४ डिझेल बस तसेच एनसीआरटीसीचे बांधकाम हे आनंद विहारमधील प्रदूषणाचे सर्वात मोठे कारण आहे.”
