हरियाणाच्या विजयाने मोदींचा कौल कसा वाढला आणि राहुल यांच्यावर हल्ला करणे कठीण होईल.

राजकारणात निवडणूक जिंकणे किंवा हरणे हे त्या निवडणुकीच्या माध्यमातून जनतेपर्यंत पोहोचवणे महत्त्वाचे असते त्यामुळेच मतांच्या फरकाने निवडणूक जिंकण्यापेक्षा तुमचा संदेश जनतेपर्यंत पोहोचतो . काहीवेळा रणनीती योग्य असताना, निकाल तुमच्या बाजूने असतात तर कधी विरुद्ध. या राज्यातील भविष्यातील राजकारण कसे असेल आणि जनतेला त्यांच्या नेत्यांकडून काय हवे आहे, हेही हरियाणा निवडणुकीचे निकाल अनेक प्रकारे सांगतात.

निवडणुका जिंकण्यासाठी पक्षाच्या रणनीतीकारांची आणि जमिनीवर काम करणाऱ्या कार्यकर्त्यांची भूमिका सर्वात महत्त्वाची असते. पक्षाचा विजय किंवा पराभव यातील फरकही त्यांच्या मेहनतीचे फळ आहे. हरियाणात भाजप पूर्ण बहुमताने पुन्हा सत्तेत येत आहे. पीएम मोदींपासून ते धर्मेंद्र प्रधानपर्यंत आणि सीएम सैनीपासून माजी मुख्यमंत्री मनोहर लाल खट्टरपर्यंत सगळ्यांनीच त्यांच्या विजयात महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे. त्याचवेळी काँग्रेसच्या राहुल गांधी, भूपेंद्र सिंह हुड्डा आणि कुमारी सेलजा यांच्यासाठी ही निवडणूक मोठा धडा ठरली आहे. दुसरीकडे प्रादेशिक पक्षांबद्दल बोलायचे झाले तर दुष्यंत चौटाला आणि अभय चौटाला यांच्यासाठीही ही निवडणूक धडा ठरली आहे. हरियाणा निवडणुकीत राज्यातील जनतेने कोणाला सर्वात मोठा ‘विजेता’ आणि कोण सर्वात जास्त ‘हार’ असल्याचे सिद्ध केले आहे.

हरियाणा निवडणुकीतील हे सर्वात मोठे ‘विजेते’ आहेत

मोदींची हमी कामी आली

हरियाणा निवडणुकीच्या प्रचाराची कमान पीएम मोदींनी घेतली. त्यांनी केवळ निवडणूक प्रचाराचे नेतृत्वच केले नाही, तर भाजप गेल्या दहा वर्षांपासून करत आहे त्याप्रमाणे आगामी काळातही जनतेसाठी काम करेल, अशी ग्वाही त्यांनी दिली. निवडणूक प्रचारादरम्यान मोदींनी काँग्रेसवर जोरदार हल्लाबोल केला होता. भ्रष्टाचार, घराणेशाही आणि खोट्या आश्वासनांसाठी काँग्रेस ओळखली जाते, असे ते म्हणाले होते. अशा स्थितीत हरियाणाच्या भवितव्यासाठी भाजप सर्वात महत्त्वाचा आहे. पीएम मोदींना हरियाणातील जनतेचा पाठिंबा मिळाला आणि अनेक दशकांनंतर भाजपने राज्यात विजयाची हॅट्ट्रिक साधली.

धर्मेंद्र प्रधान यांची रणनीतीही कामी आली

हरियाणात पक्षाच्या ऐतिहासिक विजयाचे श्रेय भाजपचे ज्येष्ठ नेते आणि केंद्रीय मंत्री धर्मेंद्र प्रधान यांना जाते. मात्र, राजकीय जीवनातील ही त्यांची पहिलीच कामगिरी नाही. या वर्षाच्या सुरुवातीला भाजपने ओडिशात ऐतिहासिक विजय मिळवला आहे. येथे धर्मेंद्र प्रधान यांच्या नेतृत्वाखाली विधानसभा निवडणुकीसाठी पक्षाच्या जाहीरनाम्याचा मसुदा तयार करण्यात आला. हरियाणा निवडणुकीतही त्यांच्या रणनीतीने पक्षाला विक्रमी विजय मिळवून दिला आहे.

ओबीसी मतदारांचा नायब सिंगवर विश्वास आहे

हरियाणातील भाजपच्या विजयात ओबीसी मतदारांचाही मोठा वाटा असल्याचे मानले जात आहे. सीएम सैनी यांच्यामुळे ओबीसी मतदार पुन्हा एकदा भाजपकडे वळल्याचे बोलले जात आहे. आणि हे एक मोठे कारण आहे की पक्ष पुन्हा एकदा नायब सिंग यांच्याकडे राज्याची जबाबदारी देण्याच्या विचारात आहे. नायब सिंग सैनी यांनी आपल्या अल्पकाळात मनोहर लाल खट्टर यांची कमी मैत्रीपूर्ण प्रतिमा सुधारली. सैनी यांनी आपल्या घराची दारे सर्वसामान्यांसाठी खुली केली होती. त्यांनी जनतेला त्यांच्या समस्या मुख्यमंत्र्यांच्या निवासस्थानी पोहोचवण्यास सांगितले होते. त्यांचीही विल्हेवाट खुद्द मुख्यमंत्र्यांनीच लावली. हा देखील एक मोठा घटक आहे, ज्यामुळे भाजप पुन्हा हरियाणाची कमान सैनीकडे देत आहे.

खट्टर यांच्या बाणाने काँग्रेस दुखावली

यावेळी हरियाणाच्या निवडणुकीत राज्याचे माजी मुख्यमंत्री मनोहर लाल खट्टर यांचीही दाणादाण विशेष ठरली आहे. खट्टर हे या निवडणुकीत हरियाणातील दलितांबद्दल बोलणाऱ्या पहिल्या नेत्यांपैकी एक होते. काँग्रेस सरकारच्या काळात राज्यात दलितांवर सर्वाधिक अत्याचार झाले, असे खट्टर म्हणाले होते, तेव्हा त्यांचा मुद्दा पंतप्रधान मोदी आणि गृहमंत्री अमित शहा यांनी त्यांच्या सभांमध्ये जोरात मांडला होता. या दाव्यामुळे भाजपला दलितांची पूर्वीपेक्षा जास्त मते मिळाल्याचे बोलले जात आहे.

विजयी झाल्यानंतर मोठ्या संख्येने महिला विधानसभेत पोहोचल्या

यावेळी 13 महिला उमेदवार विजयी होऊन विधानसभेत पोहोचल्या. हरियाणासारख्या राज्यात महिलांचा राजकारणातील वाढता सहभाग भविष्यासाठी अतिशय शुभ संकेत आहे. राजकारणातील महिलांचा वाढता सहभागही निम्म्या लोकसंख्येचे महत्त्व दर्शवतो.

हे हरियाणाच्या निवडणुकीतील ‘हार’ आहेत

राहुल गांधींची ‘जलेबी’ फिकी पडली आहे

हरियाणा निवडणुकीत दोन शब्दांची सर्वाधिक चर्चा झाली. पहिली- जाट आणि दुसरी- जिलेबी. काँग्रेसने या दोन्ही गोष्टींवर खूप जोर दिला, पण यातून पक्षाला फारसे यश मिळाले नाही, असे कल दाखवतात. हरियाणातील जनतेला राहुल गांधी जी जिलेबी खाऊ घालू पाहत होते, त्याची चव आता संपल्याचे निवडणुकीचे निकाल समोर आल्यानंतर स्पष्ट झाले आहे. आणि राहुल गांधींच्या सर्व आश्वासनांना न जुमानता हरियाणातील जनतेने भाजपवरचा विश्वास कायम ठेवला आहे.

भूपेंद्रसिंह हुड्डा यांना अनेक उत्तरे द्यावी लागतील

निवडणूक जाहीर झाल्यापासून काँग्रेस हरियाणात दोन गटात विभागलेली दिसत आहे. एक गट भूपेंद्रसिंग हुड्डा यांच्या समर्थकांचा होता आणि दुसरा कुमारी सेलजा यांचा. पक्षाच्या हायकमांडनेही सेलाजपेक्षा भूपेंद्रसिंग हुड्डा यांना प्राधान्य दिले आणि उमेदवारांची यादी जाहीर झाल्यावर हुड्डा गटाच्या नेत्यांना प्रमुख उमेदवार केले. मात्र आता निवडणुकीचे निकाल हाती आल्याने पक्षाचे लक्ष हुड्डा यांच्याकडे लागले आहे. याचाच अर्थ आता हुड्डा यांना पक्षाला अनेक प्रश्नांची उत्तरे द्यावी लागणार आहेत. ज्यात पक्षाच्या पराभवाची कारणे आणि जाट आणि दलित मतदारांना आकर्षित करू न शकणे आदी प्रश्नांचाही समावेश केला जाणार आहे.

कुमारी सेलजाही दलित मतदारांना पक्षासाठी एकत्र करू शकल्या नाहीत.

पक्षाच्या ज्येष्ठ नेत्या कुमारी सेलजा यांच्या प्रयत्नानंतरही पक्षाला अपेक्षेइतकी दलित मते मिळाली नाहीत, हेही दलित मतदारांचा पाठिंबा नसणे हे एक प्रमुख कारण आहे. अशा स्थितीत कुमारी सेलजाही चौकशीच्या फेऱ्यात आहे.

दुष्यंत चौटाला यांच्या पक्षाला एकही जागा जिंकता आली नाही

दुष्यंत चौटाला यांचा जेपीपी गेल्या निवडणुकीत हरियाणात किंगमेकरच्या भूमिकेत होता. मात्र या निवडणुकीत जनतेने त्यांच्या पक्षाला पूर्णपणे नाकारले आहे. राज्यातील जनता जेपीपीवर एवढी नाराज होती की त्यांनी दुष्यंत चौटाला यांना विजयीही केले नाही. या निवडणुकीत दुष्यंत चौटाला स्वतः पाचव्या क्रमांकावर आहेत.

अभय चौटाला यांनाही जनतेचा आशीर्वाद मिळाला नाही

INLD चे अभय चौटाला यावेळी 15000 मतांनी पराभूत झाले आहेत. मात्र, त्यांच्या पक्षाला दोन जागा जिंकण्यात नक्कीच यश आले. आयएनएलडीने जिंकलेल्या दोन जागांपैकी एक डबवली आणि दुसरी रानिया या निवडणुकीत अभय चौटाला यांचा पराभव हे स्पष्ट करते की जनता आता नवीन पर्याय शोधत आहे.