लोणी हे मंथन क्रीमने बनवलेले नैसर्गिक दुग्धजन्य पदार्थ आहे. हे शतकानुशतके स्वयंपाक आणि बेकिंगमध्ये वापरले गेले आहे. मार्जरीन हे लोणीचा पर्याय म्हणून विकसित केले गेले आणि ते सामान्यत: वनस्पती तेलापासून बनवले जाते. लोणी किंवा मार्जरीन चांगले आहे की नाही यावर वादविवाद वर्षानुवर्षे सुरू आहे. दोघांचेही फायदे आणि तोटे आहेत, विशेषत: पोषण, आरोग्यावर परिणाम आणि चव या बाबतीत. चला फरक एक्सप्लोर करू आणि तुमच्या आरोग्य आणि आहारातील प्राधान्यांनुसार कोणता पर्याय चांगला असू शकतो याचा विचार करूया.
बटर म्हणजे काय?
लोणीमध्ये सॅच्युरेटेड फॅट भरपूर असते आणि त्यात कमी प्रमाणात जीवनसत्त्वे A, D आणि K असतात. त्याची मलईदार पोत आणि चव यामुळे ते चवीच्या दृष्टीने अनेकांच्या पसंतीस उतरते.
पौष्टिक ठळक मुद्दे:
- सॅच्युरेटेड फॅट्स: लोणी हे प्रामुख्याने सॅच्युरेटेड फॅट्सचे बनलेले असते, जे एलडीएल (“वाईट”) कोलेस्टेरॉलच्या वाढीशी जोडलेले असते.
- ट्रान्स फॅट्स: लोणीमध्ये काही नैसर्गिकरित्या उद्भवणारे ट्रान्स फॅट्स (अत्यंत कमी) असतात, ज्याचे कृत्रिम ट्रान्स फॅट्सच्या तुलनेत कमी हानिकारक प्रभाव असू शकतात.
- जीवनसत्त्वे: लोणी हे व्हिटॅमिन ए सारख्या चरबीमध्ये विरघळणारे जीवनसत्त्वे यांचा नैसर्गिक स्रोत आहे, जे डोळ्यांच्या आरोग्यासाठी महत्त्वाचे आहे आणि हाडांच्या आरोग्यास समर्थन देणारे व्हिटॅमिन डी.
हे देखील वाचा:घरी ओह-सो-स्वादिष्ट पांढरे लोणी बनवताना टाळण्याच्या 5 चुका
मार्गरीन म्हणजे काय?
मार्जरीन हे लोणीचा पर्याय म्हणून विकसित केले गेले आणि ते सामान्यत: वनस्पती तेलापासून बनवले जाते. सॅच्युरेटेड फॅटच्या कमी पातळीमुळे हा हृदयासाठी निरोगी पर्याय म्हणून प्रचार केला जातो. तथापि, सर्व मार्जरीन समान तयार केले जात नाहीत. मार्जरीनच्या अनेक जुन्या आवृत्त्यांमध्ये हानिकारक ट्रान्स फॅट्स होते, परंतु आज, बहुतेक या धोकादायक चरबीपासून मुक्त आहेत.
पौष्टिक ठळक मुद्दे:
- अनसॅच्युरेटेड फॅट्स: मार्जरीन पॉलीअनसॅच्युरेटेड आणि मोनोअनसॅच्युरेटेड फॅट्समध्ये समृद्ध आहे, जे हृदयासाठी निरोगी मानले जाते कारण ते LDL कोलेस्टेरॉलची पातळी कमी करू शकतात.
- ट्रान्स फॅट्स: जुन्या मार्जरीनमध्ये ट्रान्स फॅट्सचे प्रमाण जास्त होते, ज्यामुळे हृदयविकाराचा धोका वाढतो. या ट्रान्स फॅट्स काढून टाकण्यासाठी अनेक आधुनिक मार्जरीनमध्ये सुधारणा करण्यात आली आहे.
- ओमेगा -3 फॅटी ऍसिडस्: काही मार्जरीन ओमेगा -3 सह मजबूत असतात, जे हृदयाच्या आरोग्यासाठी फायदेशीर असतात.
फोटो: iStock
आरोग्यविषयक विचार
1. हृदयाचे आरोग्य
- लोणी: लोणीमध्ये उच्च संतृप्त चरबी सामग्री वाढलेल्या कोलेस्टेरॉलच्या पातळीशी, विशेषत: एलडीएल कोलेस्ट्रॉलशी संबंधित आहे. एलडीएल कोलेस्टेरॉलच्या उच्च पातळीमुळे रक्तवाहिन्यांमध्ये प्लेक तयार होऊ शकतो, ज्यामुळे हृदयविकाराचा धोका वाढतो.
- मार्जरीन: आधुनिक मार्जरीन, ट्रान्स फॅट्सशिवाय बनवलेले आणि असंतृप्त चरबी असलेले, सामान्यतः हृदयाच्या आरोग्यासाठी चांगले मानले जाते. असंतृप्त चरबी एलडीएल कोलेस्टेरॉल कमी करण्यास मदत करतात आणि मध्यम प्रमाणात सेवन केल्यास हृदयाचे आरोग्य सुधारू शकते.
2. ट्रान्स फॅट सामग्री
- लोणी: लोणीमध्ये कमी प्रमाणात नैसर्गिक ट्रान्स फॅट असते, परंतु हे नैसर्गिकरित्या उद्भवणारे ट्रान्स फॅट्स (रुमिनंट ट्रान्स फॅट्स) कृत्रिम ट्रान्स फॅट्सपेक्षा कमी हानिकारक असल्याचे मानले जाते.
- मार्गरीन: पूर्वी, औद्योगिकरित्या उत्पादित ट्रान्स फॅट्समध्ये मार्जरीनचे प्रमाण जास्त होते, जे अत्यंत हानिकारक म्हणून ओळखले जाते. तथापि, आज अनेक मार्जरीन ट्रान्स-फॅट-मुक्त आहेत, ज्यामुळे त्यांना या दृष्टीकोनातून एक चांगली निवड बनते.
3. पोषक घनता
- लोणी: लोणी संपृक्त चरबीने समृद्ध असले तरी ते A, D आणि K सारखे चरबी-विरघळणारे जीवनसत्त्वे देखील प्रदान करते. हे जीवनसत्त्वे दृष्टी, हाडांचे आरोग्य आणि रक्त गोठण्यासह विविध शारीरिक कार्यांसाठी आवश्यक आहेत.
- मार्गरीन: मार्जरीन नैसर्गिकरित्या समान जीवनसत्त्वे प्रदान करू शकत नाही, जरी काही ब्रँड्स लोणीच्या पौष्टिक प्रोफाइलची नक्कल करण्यासाठी अ आणि डी सारख्या जीवनसत्त्वांनी मजबूत केले आहेत.
4. कॅलरीज आणि वजन व्यवस्थापन
लोणी आणि मार्जरीन दोन्ही कॅलरी-दाट आहेत, सुमारे 100 कॅलरीज प्रति चमचे. तुम्ही लोणी किंवा मार्जरीन निवडत असलात तरी वजन वाढण्यापासून रोखण्यासाठी भाग नियंत्रण महत्त्वाचे आहे.
हे देखील वाचा:पहा: हे अनोखे ‘फ्लॉवर बटर’ फूडीजकडून थम्ब्स अप मिळवत आहे
चव आणि पाककृती वापर
- लोणी: लोणी त्याच्या समृद्ध, मलईदार चवसाठी प्रसिद्ध आहे, जे बेक केलेले पदार्थ, सॉस आणि स्प्रेडची चव वाढवते. बरेच लोक लोणीला त्याच्या उत्कृष्ट चव आणि पोतसाठी प्राधान्य देतात.
- मार्गरीन: मार्जरीनचा वापर बेकिंग आणि स्वयंपाकात लोणीचा पर्याय म्हणून केला जातो कारण त्याच्या संतृप्त चरबीचे प्रमाण कमी असते. तथापि, त्याची चव आणि पोत ब्रँड आणि फॉर्म्युलेशनवर अवलंबून बदलू शकतात आणि ते लोणी प्रमाणेच चव प्रदान करू शकत नाही.
कोणते चांगले आहे?
- हृदयाच्या आरोग्यासाठी: आधुनिक मार्जरीन, विशेषत: वनस्पतींच्या तेलापासून बनविलेले आणि ट्रान्स फॅट्सपासून मुक्त, असंतृप्त चरबीच्या उच्च सामग्रीमुळे हृदयाच्या आरोग्याची काळजी घेणाऱ्यांसाठी एक चांगली निवड असू शकते.
- नैसर्गिक खाण्यासाठी: जर तुम्ही कमी प्रक्रिया केलेले पदार्थ पसंत करत असाल आणि संतृप्त चरबीचे प्रमाण कमी असेल तर लोणी हा एक चांगला पर्याय असू शकतो. मुख्य म्हणजे संतृप्त चरबीचे जास्त सेवन टाळण्यासाठी ते कमी प्रमाणात वापरणे.
- चवसाठी: जेव्हा चव येते तेव्हा लोणी सामान्यत: त्याच्या समृद्ध आणि मलईदार चवसाठी जिंकते. तथापि, लोणीच्या चवीची नक्कल करण्यासाठी काही मार्जरीन सुधारित केले गेले आहेत.
निष्कर्ष
लोणी आणि मार्जरीनमधील निवड वैयक्तिक आरोग्य लक्ष्ये, आहारातील प्राधान्ये आणि चव यावर अवलंबून असते. अनसॅच्युरेटेड फॅट्सने बनवलेले आणि ट्रान्स फॅट्सपासून मुक्त केलेले मार्जरीन हा हृदयाच्या आरोग्यासाठी एक चांगला पर्याय आहे, तर लोणी हे नैसर्गिक पदार्थ आणि चवीला प्राधान्य देणाऱ्यांच्या पसंतीस उतरू शकते. शेवटी, संयम दोन्हीसाठी महत्त्वाचा आहे, कारण दोन्हीपैकी जास्त आरोग्यदायी नाही.
रुपाली दत्ता बद्दलरुपाली दत्ता ही क्लिनिकल न्यूट्रिशनिस्ट आहे आणि तिने आघाडीच्या कॉर्पोरेट हॉस्पिटलमध्ये काम केले आहे. तिने गंभीर काळजीसह सर्व वैद्यकीय वैशिष्ट्यांमधील रूग्णांसाठी क्लिनिकल सोल्यूशन्स वितरीत करण्यासाठी व्यावसायिकांच्या टीम तयार केल्या आहेत आणि त्यांचे नेतृत्व केले आहे. ती इंडियन डायटेटिक असोसिएशन आणि इंडियन असोसिएशन ऑफ पॅरेंटरल आणि एन्टरल न्यूट्रिशनच्या सदस्य आहेत.
